Пластика як мушкили ҷаҳонӣ аст. Шумо ин ҷумларо борҳо шунидаед. Боиси таассуф аст, ки агар мо ба истеъмоли он бо омор назар кунем, дар бораи хатари пластикӣ ба муҳити зист бештар дарк хоҳем кард. Ҳар сол дар тамоми чаҳон 500 миллион тонна пластмасса истеҳсол карда мешавад. Бале, ин шумораи калон аст. Агар хоҳем, ки ба тағйироти истеъмоли он дар давоми 40 соли охир назар андозем, мо ҳамчун як қисми ин сайёра назар ба соли 1980 900 фоиз зиёд пластмасса истеъмол кардем ва агар ин тамоюл идома ёбад, то соли 2050 уқёнусҳо пур аз маводи пластикӣ хоҳанд шуд.
Ҳамаи ин оморҳо нишон медиҳанд, ки пластикӣ як мушкили сайёра аст. Қисмате, ки дар ҳаёти мо як ҷузъи доимӣ шудааст. Пластмасса ва маснуоти он, ки мо онро дар ҳама ҷо мебинем, чунон паҳн шудааст, ки идора кардани онҳо душвор гардидааст. Дараљае, ки ягона роњи кам кардани он таѓйир додани тарзи тафаккур дар баробари таѓйир додани одатњои истеъмолї мебошад. Бинобар ин њукуматњои кишварњои гуногун барои кам кардани таъсири онњо чорањои зиёде анљом доданд. Аммо мо ҳамчун шахси масъул чӣ кор кунем, ки истифодаи пластмассаро кам кунем.
1. Пластмассаи якдафъаинаро истифода набаред
Категорияи муҳимтарин, ки зиёда аз нисфи пластики дар ҳаёти мо истифодашавандаро ташкил медиҳад. Ба ҳисоби миёна, онҳо аз 12 то 15 дақиқа истифода мебаранд, аммо барои нобуд кардани онҳо 500 сол лозим аст, яъне онҳо аз мо ва фарзандони мо зиёдтар умр мебинанд. Халтаҳои хӯрокпазӣ, асбобҳои хӯрокворӣ, нӯшокиҳо ва сарпӯшҳои зарфҳо, ҳама пластикӣ, ки мо аз он вобастаем. Яке аз роҳҳои кам кардани истеъмоли ин категория ин истифодаи дастгоҳҳои алтернативӣ мебошад, ки метавонанд якчанд маротиба истифода шаванд. Танҳо халтаҳои матоъро бо худ ба мағоза гиред ё асбобҳои металлии худ истифода баред. Дар ҳамин ҳол, зарфҳои “сабз” ва табақҳои экологӣ тоза низ истеҳсол карда шуданд ва истифодаи онҳо дар тағйир додани одат шумо муфид аст.
2. Харидани обро дар зарфҳои пластикӣ хотима бахшем
Ҳар сол дар ҷаҳон тақрибан 20 миллиард зарфи пластикӣ ба аҳлот партофта мешавад. Барои наҷот додани муҳити зист дар ин ҳолат, дар ҷувздонатон як шиша оби дубора истифодашаванда кофӣ аст. Агар сифати об дар минтақаи шумо мувофиқ набошад ва шумо бояд шишаҳои оби минералиро истифода баред, беҳтар аст, ки ба ҷои харидани оби шишагӣ, аз дастгоҳҳои тозакунандаи об истифода баред.
3. Аз хӯрокҳои худсохт бештар истифода баред
Шумо метавонед пурсед, ки ин ба кам кардани истеъмоли пластикӣ чӣ иртибот дорад. Барои ҷавоб, ин тавр фикр кунед. Пухтупаз дар хона ба ҷои истеъмоли ғизои берунӣ, илова бар он, ки барои ғизои солим дар оила мусоидат мекунад, шуморо ба таври ғайримустақим аз истифодаи ашёи пластикӣ, ки одатан бо ин ғизоҳо фиристода худдорӣ мекунад. Аммо агар шумо хоҳиши хӯрокхӯриро дошта бошед, аз тарабхона хоҳиш кунед, ки ҳангоми занг задан асбобҳои пластикӣ нафиристад.
Роҳи дигар ин аст, ки агар шумо ба тарабхона равед ва хоҳед, ки ғизои иловагии худро ба хона баред, бо ин мақсад аз контейнерҳои шахсии худ дар хона истифода баред, то ба шумо контейнерҳои якдафъаинаи тарабхона лозим нашавад.
4. Харидҳои калонро бо харидҳои хурд иваз кунед.
Бисёре аз ниёзҳои ҳаррӯзаи шуморо метавон дар маҷмӯъ ва дар бастаҳои калонтар харид. Масалан, ба ҷои харидани хӯрок барои як нафар ба миқдори зиёди бастаҳои пластикӣ, бастаҳои калонтари онҳоро истифода баред ва бо ин роҳ хариди оммавиро дар аробаи худ гузоред.
5. Халтаи либоси худро ба тозакунандаи хушк биёред
Агар шумо либосҳои худро ба тозакунандаи хушк дода бошед, шумо бояд пай бурдед, ки либос ба шумо дар рӯйпӯши пластикӣ оварда мешавад. Барои кам кардани истифодаи пластмасса дар ин ҳолат беҳтар аст, ки барои ин як халтаи матоъҳои махсуси зипердор истифода бурда, сарпӯши пластикиро супоред.
6. Агар ба мағоза равед, бо худ халтаи матоъӣ гиред
Ҳамаи мо ҳадди аққал як маротиба дар як ҳафта ба супермаркет меравем. Агар мо ба ҷойи халтаҳои пластикии фурӯшандагон халтаҳои матоъро истифода барем, мо барои кам кардани истеъмоли пластикӣ саҳми калон мегузорем.
7. Ба ҷойи либосовезакҳои пластикӣ чӯбиро истифода баред
Ҳатто хурдтарин қадами мо дар самти кам кардани истеъмоли пластикӣ ба ҳифзи муҳити зист таъсири бузург мерасонад. Кори оддӣ ба монанди овехтани либос дар ҷевон бо истифода аз мехҳои чӯбӣ аз ҷониби ҳар яки мо метавонад дар ниҳоят ба як кори фавқулодда ва таъсирбахш табдил ёбад.
8. Партовҳои пластикии худро барои коркард ҷудо кунед
Бисёре аз тарзи ҳаёти нодурусти мо одатан моро аз таваҷҷӯҳ ба ҷузъиёт бозмедорад. Бо як вазифаи оддии ҷудо кардани партовҳои пластикӣ, шумо ба коркарди партовҳое, ки шумо бояд истифода мебаред, кӯмак мерасонед.
9. Ба одамони гирду атрофатон дар бораи аҳаммияти кам кардани истеъмоли пластикӣ маълумот диҳед
Ҳамаи мо барои ҳифзи муҳити зист масъулем. Агар мо ҳамчун шахси масъул дар баробари мушоҳидаи коҳиши истеъмоли пластикӣ ба дӯстону шиносон ва дигар оилаҳо роҳҳои кам кардани истеъмоли пластикиро огоҳ кунем ва онҳоро ба ин кор ташвиқ кунем. Бо ин фарҳанг наҷоти сайёра зудтар сурат мегирад.
Абдурозиқ Абунасрзода,
рӯзноманигор
Маводи мазкур бо дастгирии дафтари Швейтсария дар Тоҷикистон нашр шуд
